در دهه‌های اخیر، استان بوشهر در مرکز توجهات انرژی‌محورکشور قرار گرفته است. میدان‌های گازی چون پارس جنوبی و صدها کیلومتر ساحل بکر، این منطقه را به یکی از استراتژیک‌ترین نقاط ایران بدل کرده اما در هیاهوی توسعه نفت و گاز، صدای کسانی کم‌کم محو شد که قرن‌ها حیات‌شان با دریا گره خورده بود: صیادان.
صیادان سنتی بوشهری امروز دیگر نه با امواج، که با بحران معیشت می‌جنگند. آب‌های ساحلی که زمانی پر از هامور، سنگسر، حلوا سفید، راشگو و دیگر گونه‌های ارزشمند بود، حالا فقیرتر از همیشه شده و تنوع زیستی خلیج فارس، به‌ویژه در نواحی نزدیک به تأسیسات نفتی، به‌شدت کاهشیافته و زنجیره غذایی در حال فروپاشی است.
در کنار آلودگی نفتی، گرمای پسماندهای صنعتی و نشت‌هایمزمن، نبود نظارت بر صید صنعتی و صیادی غیراصولینیز به بحران دامن زده است که در نتیجه شاهد کاهش چشمگیر صید و افزایش بی‌سابقه قیمت ماهی شده است.در استانی که به دریا چسبیده، حالا خرید یک کیلو ماهیخوب برای خانواده ها ، به آرزو تبدیل شده است.هرچه دریافقیرتر می‌شود، بازار گران‌تر می‌شود.
این تناقض تلخ که مردم بوشهر، در همسایگی دریا، قدرت خرید ماهی ندارند، نشانه‌ای از ناکارآمدی ساختار تصمیم‌گیری در حوزه اقتصاد دریامحور است. سیاست‌هایحمایتی، بیشتر به نفع صنعت نفت و پیمان‌کاران آن تنظیممی‌شود، نه صیادانی که تور خالی‌شان، سندی‌ست از بی‌عدالتی.
اما سوال اصلی این است که چه باید کرد؟ به نظر نگارنده راهکارهای زیر می تواند تا حدود فراوانی این مشکل را برطرف کند.
– ایجاد مناطق حفاظت‌شده دریایی در بوشهر با ممنوعیتصید و تردد صنعتی در محدوده‌هایی مشخص، برای احیایگونه‌های در حال انقراض و بازسازی جمعیت آبزیان.
-الزام صنایع نفت و گاز به رعایت دقیق استانداردهایزیست‌محیطی، نصب تجهیزات پیشرفته تصفیه پساب و اجرای برنامه‌های پایش ماهانه با مشارکت دانشگاه‌ها و سازمان محیط زیست.
– محدود کردن یا توقف فعالیت کشتی‌های صید ترال و اعمال سهمیه صید برای جلوگیری از برداشت بیش از حد
-فراهم کردن بیمه، آموزش مشاغل مکمل دریایی (مثل پرورش ماهی در قفس، گردشگری دریایی)، و وام‌های کم‌بهره براینوسازی قایق و تجهیزات.
-به‌کارگیری صیادان در پایش محیطی، تصمیم‌گیریدرباره زمان و محدوده صید، و اجرای پروژه‌های محلی حفاظت از دریا.
-اختصاص سهمیه ماهی با نرخ تنظیم بازار برای مردم بومی،به‌ویژه در مناطق ساحلی که دسترسی مستقیم به منابع دریادارند.
اگر سیاست‌گذاران، به‌جای تمرکز یک‌طرفه بر نفت، صدایدریا و مردم دریا را هم بشنوند، بوشهر می‌تواند الگویی از توسعه پایدار باشد؛ جایی که صیاد، دریا و سفره‌ی مردم در کنار هم زندگی کنند، نه در برابر هم.
